İşyerlerinde iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması ve mevcut sağlık ve güvenlik şartlarının iyileştirilmesi için işveren ve çalışanlarının görev, yetki, sorumluluk, hak ve yükümlülüklerini düzenleyen 6331 sayılı iş sağlığı güvenliği kanunu 30.05.2012 tarih ve 28339 sayılı resmi gazetede yayımlanmıştır. Kanunun 10. Maddesinin (4). Bendi işverenin ölçüm ve kontrollerinin yapılmasındaki görev ve sorumluluğunu tanımlamaktadır. “işveren, iş sağlığı ve güvenliği yönünden çalışma ortamına ve çalışanların bu ortamda maruz kaldığı risklerin belirlenmesine yönelik gerekli kontrol, ölçüm, inceleme ve araştırmaların yapılmasını sağlar.”

6331 sayılı iş sağlığı güvenliği kanununa bağlı olarak, 25.04.2013 tarih ve 28628 sayı ile resmi gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren iş ekipmanlarının kullanımında sağlık ve güvenlik şartları yönetmeliği ile elektrik tesisatı, topraklama tesisatı, paratoner tesisatı ile akümülatör ve transformatör ve benzeri elektrik ile ilgili tesisatın yılda bir defa periyodik kontrolü zorunlu hale getirilmiştir. Elektronik kumanda sistemi ile donatılmış kaldırma ve iletme ekipmanları, elektronik kumanda sistemi ile donatılmış makine ve tezgahların periyodik kontrolleri de elektrik mühendislerince yapılmaktadır.

17.07.2013 tarih ve 28710 sayılı resmi gazete’de yayınlanarak yürürlüğe giren işyeri bina ve eklentilerinde alınacak sağlık ve güvenlik önlemlerine ilişkin yönetmelik kapsamında, elektrik tesisatının periyodik kontrolünün gerçekleştirilmesi ve kayıtlarının tutulması gerekmektedir. (ek-1 işyeri bina ve eklentilerinde uygulanacak asgari sağlık ve güvenlik şartları)

Enerji ve tabii kaynaklar bakanlığı tarafından 21.08.1984 tarih ve 18565 sayılı resmi gazetede yayımlanan elektrik iç tesisleri yönetmeliği’ nde zamanla değişiklikler yapılarak yürürlüğe girmiştir. Yönetmeliğin 44.maddesindeki topraklayıcılara ve topraklama tesislerine dair genel hükümler ve 46.maddesindeki “gerilimli bölümlere dolaylı olarak dokunmaya karşı koruma düzenlerinin denetlenmesi” tanımlanmıştır.

Enerji ve tabii kaynaklar bakanlığı tarafından 21.08.2001 tarih ve 24500 sayılı resmi gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren elektrik tesislerinde topraklamalar yönetmeliği’ nin 7. Ve 10. Maddeleri gereğince topraklama zorunlu hale getirilmiş ve elektrik tesislerine ilişkin topraklama tesislerinin kurulması, işletilmesi, denetlenmesi, can ve mal güvenliği bakımından güvenlikle yapılmasına ilişkin hükümler belirlenmiştir. Yönetmeliğin ek-p bölümünde çeşitli topraklama tesislerinin işletme dönemi içindeki muayene, ölçme ve denetlemelere ilişkin önerilen periyodlar belirtilmiş olup, sanayi tesisleri ve ticaret merkezleri topraklamalarına ilişkin dirençlerinin muayene ve ölçümünün 1 (bir) yıllık periyodlarla yapılması öngörülmüştür.

Yukarıda belirtilen kanun ve yönetmelikler uyarınca, başta çalışanlar olmak üzere can ve mal güvenliği bakımından tesisinize ait periyodik kontrol ve ölçümlerin doğru ve güvenilir bir şekilde yapılması için elektrik tesisatınızı Dameks A.Ş.’ne kontrol ettirebilirsiniz. Tüm teknik yetkinlik ve belgelere sahip olan teknik kadromuz tarafından yapılacak olan kontrol ve ölçümler tarafınıza, tüm resmi kurum denetlemelerinde geçerli format ve onay ile teslim edilecektir.

Elektrik iç tesisat ölçüm ve kontrollerinde ne işlemler yapılır?

• - Hata akımı (rcd) ölçümü

Test ve ölçümler artık akım cihazlarının koruduğu tüm son tüketici noktalarından yapılacaktır. (prizler, elektronik cihazlar, makineler vb.) Rcd açma akımı (ma) ve açma zamanı (ms) ölçülerek korumanın doğru akımda ve doğru zamanda yapıp yapmadığı kontrol edilecektir.

• - Süreklilik kontrolü

Koruma iletkenlerinin son tüketici noktalarından eş potansiyel baraya kadar tesis edilip edilmediği (r1+r2) yöntemi ile kontrol edilecektir.

• -İzolasyon/yalıtım kontrolü

İletkenlerin/kabloların izolasyonları ile zemin yalıtımı ölçümler ile kontrol edilecektir.

• -Topraklama tesisi kontrol ve ölçümleri

Tesisteki son tüketicilerde, priz ve makinelerde topraklama/çevrim empedansı ölçümü gerçekleştirilecektir. Koruma iletkeninin son tüketici noktalarına kadar uygun kesitte çekilip çekilmediği, son tüketici noktalarındaki topraklama/çevrim empedansı değeri ölçülerek dolaylı dokunmaya karşı korumanın uygunluğu kontrol edilecektir.

• -Yıldırımdan korunma tesisi kontrolü

Tesisteki mevcut yıldırımdan korunma tesisinin topraklama direnç ölçümü ve kontrolü yürürlükteki ts en 62305 standartlarına uygun olarak gerçekleştirilip, rapor haline getirilecektir.

• - Pano topraklama kontrolü
• - Kaçak akım koruma kontrolü
• - Trafo ve trafo yağı kontrolü
• - Jeneratör gövde koruma     topraklama kontrolü
• - Termal kamera ile pano, motor ve  bağlantı noktaları kontrolü

Elektrik tesisatı kontrolünde tesis içerisinde varsa, trafo alçak gerilim tarafından başlayarak tüm enerji odaları, sayaç, dağıtım panoları, branşman, kablo şaftı, generatör, ups, motor, makine ve teçhizatlar ile elektrik bağlantıları, asansör elektrik tesisatı, aydınlatma tesisatı, zayıf akım tesisatı, anahtar, priz ve buatlar, kompanzasyon sistemleri ve topraklama tesisinin mevcut proje ve standartlara uygunluğu kontrol edilir, ölçümler gerçekleştirilir.

Elektrik tesisatı içerisindeki her türlü teçhizat ve makine için uygun boyutlandırma ve korumanın olup olmadığı belirlenerek raporlanır.

Bunlara ek olarak, pano, kablolar ve kablo bağlantılarının termal kamera incelemeleri yapılarak, aşırı veya dengesiz yüklenmenin olup olmadığı tespit edilir.

Elektrik iç tesisat ölçüm ve kontrollerinin kapsamı nedir?

• - Tüm sigorta, şalter, artık akım koruma düzeneği (kaçak akım rölesi), şebeke prizi ve ups prizi gibi elektriksel elemanların tespiti
• - Artık akım koruma düzeneği (kaçak akım rölesi) testleri (açma akımı(ma) ve açma süresi(ms) tespiti)
• - Gerilim düşümü ölçümleri
• - Panolarda bulunan kabloların akım taşıma kapasitesinin ölçümü ve kontrolü
• - Panolarda iletkenlerin bağlantı kontrolleri
• - Panoların, dışarıdan gelebilecek elektriksel olmayan etkilere karşı korunmasının kontrolü
• - Panolarda, tek hat şeması ve ayrıntılı açıklamaların kontrolü
• - Panolarda elektriksel tehlike ve uyarı işaretlerinin kontrolü
• - Panolarda bulunan şalter, sigorta ve artık akım koruma düzeneği gibi ekipmanların etiketlendirilmesinin kontrolü
• - Panolarda ve sigorta kutularında bulunan kabloların mekanik etkilere karşı kontrolü
• - Pano ve sigorta kutularında kabloların renk kodlamasının uygunluğunun kontrolü
• - Panolarda bulunan topraklama ve nötr baralarının kontrolü
• - Topraklama iletkeninin son tüketici noktalarına kesintisiz taşınmış olmasının kontrolü
• - Panoların, dışarıdan gelebilecek mekanik etkiler ile sıcaklık etkilerine karşı kontrolü
• - Topraklama ölçüm ve kontrolleri
• - Çevrim empedansı ölçümleri
• - İzolasyon direnci ölçümleri

Elektrik iç tesisat ölçüm ve kontrolleri neden yapılmalıdır?

Elektrik iç tesisatları zamanla eskiyebilir, bağlantılarında sorun oluşabilir veya işlevini yitirebilir. Bu nedenle elektrik iç tesisatları, iş güvenliği ve ilgili yönetmelikler gereğince her yıl düzenli olarak kontrol edilmelidir. İç tesisat kontrol ve bakımlarının düzenli olarak yapılması, işletmelere aşağıdaki yararları sağlar.

• - Yüksek enerji kaybını engeller. (enerji verimliliğini artırır)
• - Aksama ve arıza sonucu üretimde oluşabilecek kalite düşüklüğünü engeller
• - Çalışan güvenliği sağlanarak, elektrik kazalarına bağlı yaralanma ve can kayıpları engellenir
• - Tesisatın zayıf noktaları tespit edilerek, tesisin hizmet ya da üretim
• - Yaşanabilecek elektrik kazaları maddi zararlara yol açabilir. Elektrik iç tesisat düzenli kontrolü bu gibi zararların engellenmesini sağlar.
• - Elektrik tesisat bileşenlerinin yanlış boyutlandırılması ve uygunsuz ekipman kullanımı, kontrolsüz kullanım, tesise ek maliyetler getirecektir. Yapılacak kontrollerde, bu gibi uygunsuzluklar belirlenerek raporlanır, tesisin işletme verimliliği arttırılır.

Elektrik iç tesisat ölçüm ve kontrolleri tesiste hangi noktalara uygulanır?

• - Ana pano ve tali panolar
• - Dış yıldırımlık ve yıldırımdan korunma ekipmanları
• - Makine, jeneratör ve motorlar
• - Priz ve kutuları
• - Enerji kabloları
• - Topraklama ve eşpotansiyel sistemleri
• - Aydınlatma sistemleri
• - Sigorta, şalter, kaçak akım rölesi kontrolü
• - Harmonik kontrolü
• - Elektriksel tehlike ve uyarı levhalarının uygunluğu
• - Elektriksel etiketleme sisteminin uygunluğu

Elektrik iç tesisat kontrol raporlarımız hangi denetimlerde geçerlidir?

• -İş sağlığı ve güvenliği denetimi
• - Çsgb resmi denetimi
• - Belediye gibi resmi kurum ruhsat amaçlı denetimler
• - Kurumsal tedarikçi denetimleri
• - Tse denetimi