Aşırı Gerilimin Oluşum Nedenleri
Aşırı gerilimin en bilinen ve yaygın nedeni yıldırım diye adlandırdığımız atmosferik deşarjlardır. Bunun dışında elektrostatik deşarjlar, şebekelerdeki açma kapama işlemleri, nükleer patlamalar ve yüksek gerilim iletkenlerine direkt temaslar da aşırı gerilimlerin oluşmasına neden olur. Atmosferik deşarjlar özellikle açıktaki haberleşme sistemleri için büyük tehlike oluşturur.
Aşırı Gerilimin Oluşturabileceği Sekonder Zararlar
Yıldırım deşarjını örnek alırsak, yıldırımın toprakla temas ettiği noktada birkaç yüzbin volt mertebesinde gerilim ve yüzbin amperden daha yüksek akım değerleri ortaya çıkar. Bu akımların toprakta ya da metal iletkenlerde yayılmasıyla yüzlerce metre hatta birkaç kilometre yarıçapındaki alanlarda binlerce voltluk gerilimler oluşur. Böylece bu alan içinde kalan bütün elektronik cihaz ve donanımlar aşırı gerilimine maruz kalır.
Aşağıda bazı elektriksel donanımların ve cihazların dayanabileceği gerilim değerleri verilmiştir. Yukarıda verdiğimiz değerler ile karşılaştırıldığında aşırı gerilimin vereceği zararları açık olarak görmek mümkündür.
Sekonder Etki
Yıldırımın oluşturduğu darbe gerilimleri yani aşırı gerilimler, yıldırımın sekonder etkisidir. Dolayısıyla yıldırımın sekonder etkisine karşı koruma ‘’Aşırı Gerilime Karşı Koruma’’, bu amaçla kullanılan cihazlarda ‘’Aşırı Gerilim Koruyucuları’’ olarak anılmaktadır. Sekonder etkinin yarattığı zarar ise elektronik donanımın (Faks, modem, bilgisayar, telefon santrali, scada sistemleri, otomasyon sistemleri, antenler, savunma sistemleri elektronik sonanımları vs.) arızalanmasıdır. Elektronik donanımlar gerek yıldırıma karşı, gerek şebeke açma kapamalarına karşı ancak ve ancak aşırı gerilim koruyucuları ile korunabilirler. Çünkü sadece aşırı gerilim koruyucuları yeteri kadar hızlı, güçlü ve yalnızca bu amaç için üretilmiş koruyuculardır. Otomatlar, şalterler, kesiciler, UPS’ler, kaçak akım röleleri ya da regülatörler başka amaçla üretildikleri için aşırı gerilim koruyucularının yerine kullanılamazlar.
Elektronik cihazların arızalanması için mutlaka tesisinizde yıldırım deşarjı olması (yıldırım düşmesi) şartı yoktur. Tesisinizi enerjilendiren enerji nakil hatlarına yıldırım düşmesi, tesisinizden 1 km uzaklığa kadar olan alana yıldırım düşmesi, ‘’switching operations’’ diye tabir edilen açma-kapama işlemleri ya da nükleer denemeler elektronik cihazlarınızın zarar görmesi için yeterli nedenlerdir.
Öncelikle, genelde yanlış bilinen bir konuya açıklık getirme arzusundayız. Paratoner tesisatı, primer deşarjlara karşı olup, primer deşarjların sekonder devrelerde meydana getireceği hasarları önlemez. Dolayısıyla, daha açık bir deyimle, bilgisayar, telefon santrali ve faks gibi elektronik eleman içeren sistemlerin ayrıca ilave bir donanım ile korunması gerekmektedir.
Elektromekanik elemanlar ve elektronik valflerde yarı iletken teknolojisine geçilmesi ile birlikte aşırı gerilim koruyucuları büyük önem kazanmıştır ve otuz yılı aşkın bir süredir kullanılmaktadır. Bugünün teknolojisi eski teknoloji ile karşılaştırılamayacak kadar gelişmiştir.
Statik deşarjlardan yıldırıma kadar değişen türdeki aşırı gerilimler için sadece bir çeşit elemanla koruma yapmak imkansızdır. Bu yüzdendir ki temsilciliğini yaptığımız Leutron firması geniş bir ürün yelpazesine sahiptir. En iyi korumanın sağlanması için ürün seçimi, teknik olarak konuda uzman ve yetkin bir Elektrik Mühendisi tarafından yapılmalıdır.
Uygun ürün seçimini sitemizde yer alan Leutron ürün kataloğundan yapabilirsiniz. Ayrıca bize tek hat şemalarınızı gönderebilir ve ürün seçimi talep edebilirsiniz. Bu konuda uzman teknik personelimiz size yardımcı olacaktır.
LEUTRON® ÜRÜNLERİ
Uygun ürün seçimini sitemizde yer alan Leutron® ürün kataloğundan yapabilirsiniz. Aynı zamanda bize tek hat şemalarınızı gönderebilir ya da bizden keşif çalışması talep edebilirsiniz.
dameks@dameks.com
